Gözlük Çerçeveleri

 

Gözlük Çerçeveleri

 

Gözlük çerçeve cinsleri hammaddelerine göre plastik, metal ve kombine çerçeveler, imalat sekli ve kullanım amaçlı olarak rim halkası bütün olan çerçeveler, Linör çerçeveler, Faset çerçeveler ve Yarım (okuma) çerçeveler; olmak üzere imal edilmektedir.

RİM HALKASI TİPİNE GÖRE ÇERÇEVE ÇEŞİTLERİ

İmalat şekli ve kullanım amaçlı olmak üzere;

Rim Halkası Bütün Olan Çerçeveler : Rim halkasının lensi tam olarak çevrelediği çerçeve tipleridir.

Linör Çerçeveler : Rim halkası yarım olup, diğer kısmı misineli olan çerçeve tipidir.

 Faset Çerçeveler : Lensin monte edileceği rim halkası hiç olmayan, lensin temporal ve nazal kısmının delinip çerçevenin sap bloğu ve köprü kısmına vidalanarak monte edildiği çerçevelerdir. Organik lensin delinmesi mineralden daha kolay olduğu için organik lensler tercih edilir, yani Faset çerçevenin kullanılabilmesi için lensin organik olması tercih edilir. Bu tip çerçevelerde ayrı bir köprü, bir çift saptan ve sapların hareketini sağlayan menteşe ve sap bloğu parçalarından oluşur. Köprü lensin nazal kenarına yakın açılmış deliğe, saplar ise temporal kısma yakın açılmış deliğe vidalanarak sabitlenir. Faset çerçeveler kullanış açısından, lensi sadece vidalar tuttuğu için lensin bifokal ölçülerinde, aksında oynamalar olacağından gözlük çerçevesinin itinalı kullanılmasına dikkat edilmelidir.

Yarım Çerçeveler : Normal gözlük çerçevelerine göre üst rim yüksekliği az olan çerçevelerdir. Uzak gözlüğü kullanmayan kişilerde yakın gözlüğü yani okuma gözlüğü olarak tercih edilir. Uzak gözlüğünün olmaması halinde daha kullanışlıdır. Hasta verteks mesafesini artırarak burun ucuna doğru çerçeveyi taktığında gözlüğün üst kısmından uzağa bakabilir.

ÇERÇEVE KISIMLARI

Yapıldıkları Hammaddelere Göre Çerçeveler;

 Plastik Çerçeveler

 Metal Çerçeveler

 Kombine Çerçeveler

Çerçeve çizgilerinin inceliği ve kalınlığı, gözlüğün hem fonksiyonlarını hem de estetiğini değiştirir. Aynı modelde yapılmış ince metal bir gözlük çerçevesi ile kalın plastik bir gözlük çerçevesi farklı görünmektedir. Renkleri dikkate alınmadan bu iki gözlüğü kıyasladığımızda, ince metal çerçeve yüzde daha az fark edilirken, kalın plastik çerçeve daha belirgindir.

PLASTİK GÖZLÜK ÇERÇEVESİNİN KISIMLARI

Bu tür çerçevelerde gözlük lensleri çerçevenin ısıtılmasıyla lens çerçeveye yerleştirilir. Lensin takılışında fazla güç kullanılmamalıdır. Çerçeve fazla ısıtılmamalıdır, çünkü göz halkası veya rim (yarım halka) çarpıklaşır, bombeliği bozulur. Bu durumda da lens çerçeveye olmaz. Düzgün ağırlıktaki çerçevenin nominal kalınlığı 4 mm'lik levha materyalinden yapılmaktadır. Bu kalınlık imalat toleransına tabi olup (-) tolerans yönünde olabilir. ilave kayıp malzemenin keskin köselerini ovalleştirme ve parlatma işlemlerinde meydana gelebilir.

 Köprü : Normal olarak köprü Bumping = Tümsekleme metodu olarak bilinen bir sistemle dışa doğru bombeleştirilmekte köprü bombeliği Projection çıkıntılı bir form almaktadır. 4 adet köprü çeşidi vardır.

 Normal Köprü

 İnset Köprü

 Semer Tipi Köprü

 Kilit Tipi Köprü

Akım normalden fazla açık olması veya burun köprüsünün zayıf biçimde gelişmiş olması gibi özel durumlarda, rimi dışa doğru çıkarmak için ortadan ekli (inset tipi) köprüye ihtiyaç olmaktadır.

Bu tip bir köprünün üretimi için burunluk yapmak üzere, dış parçasının arka kısmına ilave bir materyal eklenmiştir. Semer tipi köprü (+) çıkıntıya sahip ise inset (bridge) köprüdeki gibi burunun etrafındaki dönüsü uzatmayı sağlayacak şekilde arkasına ilave materyal eklenmekte ve bu surette oradaki taşıma sathını arttırmaktadır. Bir düz köprüde çıkıntı sıfır durumda olup tümsekleme şekli basit bir durumda geçiştirilmiş ve ihmal edilmiştir.

Pad (yastık) köprülü plastik çerçevelerin büyük bir kısmında alerji yapmayacak plastik maddenin rime eklendiği veya entegre olduğu sert pad'lar mevcuttur. Ayarlanabilen pad kadranına iğne şeklinde oynayan yastık (Roking-pad)'ların monte edilmesi ile bir tespit de mümkündür. Bu tip köprünün amacı, lenslerin kenarı arasındaki mesafe ile ilgili olarak 2 rim arasındaki mesafeyi azaltmaktır.

 Mafsallar (Menteşeler) : Plastik çerçevelerde normal olarak tespit edilen mafsallar menteşe mafsal olarak bilinmektedir. Bunların amacı, kollar üzerine eklenmiş olarak mihver görevini yapmaktır. Mihver vidası çıkarıldığı zaman mafsal iki yarı parçaya ayrılır. Bunlardan biri çerçevenin ön kısmına bağlıdır. Diğeri ise kola ekli durumdadır.

Yarım mafsalın her bir parçasına Plate (levha) plaka denir. Perçinle tespit için iki veya daha fazla delik açılmıştır. Mihver yuvası içinden Mihver vidası geçer. Asgari chernier (Menteşe ayağı) sayısı 3 tür. 2'si mafsalın birinci yarısında, biri diğer yarısındadır. Fakat her mafsallar 5 ve 7 menteşe ağızlı olarak yapılmaktadır.

Gözlüğün ön kısmına tespit edilen mafsalın uzantısına LUG (kulp) denilmektedir. Bu kulpların mitred Gönyeli, Radius (yarıçap) ve Swept-Back geriye süpürme gibi değişik formları vardır.

Gözlük saplarının daha esnek ve sağlam olması için menteşenin gözlüğün sap kısmına monte edilecek bölümü yaylı olarak yapılır.

 Kollar : Selüloz Asetat gözlük çerçevelerinin piyasaya çıkışından bu yana kolların büyük bir bölümü güçlendirilmiş telli olarak yapılmaktadır. Bu teller kolların sağlam, muntazam ve daha kolay ayarlanmasını temin etmektedir. Tellerin üzerine pres baskı ve elektro kaplama metodu ile dekoratif görüntüler verilmektedir.

Plastik çerçevelerde sap içi telleri sap içine çakılmadan önce menteşe gümüş kaynağı ile kaynak yapılır. Sapın menteşe kısmı daha sağlam ve dekoratif görünüşe sahip olur.

METAL GÖZLÜK ÇERÇEVESİNİN KISIMLARI

Bu tip çerçevelere lenslerin takılması göz halkası vidasının gevşetilmesi lensin yerleştirildikten sonra sıkıştırılması ile olur. İlk tespitten sonra vidalar tekrar sıkıştırılarak kontrolden geçirilir. Bu vidalar zamanla düşerek kaybolabilir. Vidalar kontrol ve gerekiyorsa sıkıştırılmak üzere optiğe götürülmelidir.

Altın kaplama veya Nikel-Gümüş çerçevelere dekoratif bir görünüm verilmesi için iki ana yol bulunmaktadır.

Bunlardan biri; (Rim) Lens yuvalarının uyumunu sağlamak için plastik örtü ile kaplanmasıdır. Sapların da kısmen plastik madde ile örtülmesi mümkündür.

Diğer bir metot, çerçevenin esas parçalarının dekoratif bir şekle sahip olmak için tel veya şeritten imal edilmesidir. Baskı prosesi (süreci) ile materyal üzerine genellikle şekil verilen dizaynla üretilse bile bu usulle yapılan bir çerçeve oyma kalıpta üretim oyma usulü çerçeve olarak tanımlanmaktadır.

 Köprü : Oldukça yakın bir zamana kadar genellikle birbirinden tamamıyla farklı 2 ayrı tip köprüye haiz metal çerçeveler mevcut bulunmaktadır. Bunlardan biri yukarı kısmından bakıldığında görünüşünden dolayı W köprü tipi olarak bilinmektedir.

Bu tipin esas kısımları rime gözlük yuvalarına lehimlenmiş köprü gövdesi merkezi kısım ve tepe olarak bilinen kemerdir. Kemer doğrudan burun üzerinde oturduğundan rahat bir uyumu sağlamak için dikkatli bir ayarlamaya ihtiyaç duyulmaktadır.

Metal köprülü çerçevelerde gözlük yuvarlakları bir bar çubukla bağlantılı olup bunlar burun üstünde durmazlar, çerçevenin ağırlığı genelde plastik maddeden yapılmış iki küçük plaket, plaket yuvasına tespit edilmek üzere metalik plaket ayağı bir eklentiye sahiptir. Plaketler yuva üzerinde dönerek burnun meyil yapısına göre ayarlanabilecek şekilde düzenlenmiştir.

Bu tip plaketler sallanan plaket olarak bilinmekte ve ismi kendini yeterince belirleyen sabit plaketlerden ayrılmaktadır.

Plaket kolu çoğu kez köprü çubuğunun bir uzantısı olup tüm köprü kısımlarına eklenmesi için gerekli iki kaynak noktasına sahiptir.

Metal çerçeveler üzerinde yastık köprü (Pad bridge) tiplerindeki son gelişme; rimin iki yanına tespit edilmiş, fakat kısmen dönme imkanı olan ters "U" plakettir. Bunun avantajı daha geniş bir tasıma satıhı sağlamaktır. Bu sayede ayarlanabilir.

Plaketler metal çerçevelerde buruna tam olarak temas eder. Göz halkasının yanağa deyip değmediğine bakılıp yükseltilir veya alçaltılarak ayar yapılır. Çünkü sürekli temas tahrişlere yol açabilir. Kısacası plaketler; plastik burun yastıkları, yastık koluna ait mil üzerinde hareket ederek burun üzerindeki lensin ağırlığının dağıtımını ve desteklenmesini sağlar.

 Rims (Göz halkası): Göz halkası çerçevede lensin çevresini kaplayan, lensin güvenle çerçevede durmasını sağlayan rimler yani lensi pozisyonda tutmak üzere çepeçevre içi oyuk şeklinde boş halkadır. Metal gözlük çerçevelerinde 2 ayrı şekilde yapılmaktadır. Bunlar;

 Yuvarlak kesitli rim halkası (Yuvarlak rim)

 Düz kesitli (şerit=kuşak) tipi göz halkası olarak iki tiptir.

KOMBİNE GÖZLÜK ÇERÇEVESİNİN KISIMLARI

Kombine çerçevelerin bazı kısımları metal ve diğer kısımları plastikten yapılmıştır. Cam yuvarlığı (rim) ve köprüsü metalden yapılmış olmasına rağmen rimin üst tarafı plastikten yapılmaktadır.

ÇERÇEVE SAP TİPLERİ

Gözlük sapı üç kısımdan oluşur. Bunlar; Menteşe Kısmı, Dipçik Kısmı ve Damla Kısmı dır.

 Menteşe Kısmı :  Gözlüğün ön gövde kısmı ile sap kısmını birbirine bağlayan menteşenin bulunduğu kısımdır.

 Dipçik Kısmı : Genellikle düzdür. Sapın diğer kısımlarından farklıdır ve menteşe ucundan başlayarak damla kısmına kadar uzanmaktadır. Dipçiğin kıvrım kısmının üzeri plastikle kaplanmış nlıır Va nhılük canı varım örtülü olur.

 Damla Kısmı : Sapın dipçik kısmının sonlandığı yerden başlayarak son bulduğu mesafedir. Genellikle top şeklinde veya armut şeklinde sona erer. Bu uç plastik bir uç örtüsü ile kaplıdır.

GÖZLÜK SAP UCU TİPLERİ

Başın iki yanına yaslanan çerçeve sapları göz halkasındaki sap başları kısmı menteşe ile ekli sap uçları kısmı kulakların üzerinde durur.

4 Tip çerçeve sapı vardır. Bunlar;

 Konforlu sap (Kafa tipi) : Kesiti oval olan bükülmez bir dipçiğe sabitlenmiş kıvrım uçtur. Kıvrık uç genellikle top şeklinde sonuçlanır. Normalde en çok kullanılan tiptir.

 Damla Tipi Sap (Kalamar, Binici tip) : Kalamar (Binici tip): Kıvrımlı kısmı kablo şeklini almakta, öz, koçan adı verilen esnek merkez bir telin sarılmasından elde edilmektedir. Kolaylıkla çıkarılmadıklarından dolayı çocuklarda, sporcularda ve emniyet gözlüğü amaçlı kullanılmaktadır.

 İlmik Uçlu Sap : Genellikle bebekler ve küçük çocuklarda kullanılan bir sap tipidir. Ilmikle sonuçlanan, kısa ve düz dipçiği bulunan ve gözlüğü çocukların çıkaramaması için bağlayan elastikli bir şerit veya kurdele eklenmiş bir sap seklidir.

 Düz Tip Sap (Kütüphaneci Tip) : Kolay takılıp çıkartma özelliği vardır. Kulak arkası düz ve sabittir. Okuma gözlüğünde kullanılır.

Gözlük saplarının metal kısımları elektro kaplamalar ile kaplanabilir ve değişik dekoratif görünüm ve renklerde yapılabilirler. Plastik kısımları ise asetattan yapılabilir. Bu sayede sapların ayarlanmaları kolay hale gelmektedir.

METAL GÖZLÜK ÇERÇEVELERİ

Metal çerçeveler; yapıldığı hammaddenin metal olduğu çerçevelerdir. Zaman içinde metalin kaplaması ve yapısı bozulmayacak hammaddeden yapılması gerekir.

Metal çerçevenin yapıldığı hammaddelere göre;

Metal bir çerçeve üzerinde yapıldığı hammadde ile ilgili bir bilgi varsa ÖRN:12 K GF gibi bir ibre gördük.12 K demek çerçevenin kıratını yani ayarını belirtir. GF ise altın olduğunu belirtir.

12 R GF R = Hammaddesinin içinde karışım değil de üzerinde kaplama olarak mikron kalınlığını göstermiş olur.

12 K GF K = Metal malzemenin içinde altının karışım olarak bulunmasıdır.

Çerçeve hammaddesinin başka materyallerden yapılması ve hammaddesinin kaplanmış olması ile terle veya zamanla hava şartları nedeni ile kaplamalar bozulabilir. Bunu önlemek için çok ince bir film tabakasıyla verniklenir.

 Nikel ve Gümüş Çerçeveler : Paslanmaya karşı çok daha dayanıklı olup direk çerçevenin üzerine kaplama da yapılabilir. Gümüş oranı daha fazla ise yaylanma ve esneme olmaz. Nikel oranının daha fazla olması ile daha sert ve şekli bozulmaz. Gümüş oranı fazla olduğu zaman matlaşma daha çoktur. Bu karışıma ihtiyaca göre çinko, pirinç eklenebilir.

 Paslanmaz Çelik (İnox) Çerçeveler : Krom ve nikel karışımından oluşan çerçevelerdir. Bunlara hiç kaplama yapılmadan kullanılabilir. Elektro kaplama ile de kullanılabilir. Esneme ve yay özelliği olduğu için kullanışlıdır. Eğer çerçevenin materyali krom nikel paslanmaz çelik içeriyor ise daha sok tercih edilir. Ama çelik olduğu için islenmeleri zordur. İçerisine katılan gümüş ile işleme biraz daha kolaylaştırılır.

 Alüminyum Çerçeveler : Alüminyum çerçevelerde hiç kaplama yapılmadan kullanılabildiği gibi üzerinde elektro kaplama vardır. Sert olması nedeniyle esnek olmadığı için kırılganlık özelliği fazladır. Gerçek optik özelliği içermeyen karışımlardan yapılmıştır. En önemli özelliği çok çabuk kırılmasıdır. Bunların tekrar kaynak ve tamiri yapılamamaktadır. Çok hafif çerçevelerdir.

 Titanyum Çerçeveler : Çerçevelerde kullanılan diğer metallerden %50daha hafif ve %20 daha esnektir. Aşınmaya karşı %100 dirençli olduğu için çelikten daha sağlamdır. Ciltleri asidik olan veya kimyasal maddelerle çalışan kişiler için iyi bir seçimdir. Çünkü vücut tuzlan ve oksitleyici asitlerle reaksiyona girmez. Renk değiştirme ve korozyona uğramaz fakat fiyatı yüksektir. Titan çerçevelerde ayar ve düzeltme yaparken kaynak bölgelerine dikkat ederek kuvvet uygulanmalı, aşırı zorlanmamalıdır.

 Nikel Kaplama Çerçeveler : Paslanmaya dayanıklıdır. Kolay ayarlanabilir.

 Bakır-Nikel-Kalay Kaplama Çerçeveler : Kopma direnci yüksek olduğu için köprü, sap bağlantısı gibi parçalarda kullanılır.

 Nikel-Bakır-Demir-Mangan Çerçeveler : Paslanmaya dayanıksız olduğu için alasım ve emayelerle kaplanabilir. Köprü, sap ve menteşe gibi parçaların üretiminde kullanılır.

 Akıllı Metal (Memory Metal) Kaplama Çerçeveler : Titanyum ve Nikel alaşımıdır. Bu çerçeveler herhangi bir kaza sonucunda eğilme ve bükülmeye uğrasa da tekrar eski haline dönebilir.

PLASTİK GÖZLÜK ÇERÇEVELERİ

Tabii plastikten ve sentetikten yani kimyasal maddeden yapılan çerçevelerdir Plastik çerçevenin esneme özelliğinin ısıyla yumusayarak esneme sonra tekrar eski halini alması lazım. Alerji yapmamalı, kırılgan olmamalı, şekil alma özelliğine sahip olmalıdır.

 Tabii Plastikten Yapılan Çerçeveler : Hayvan boynuzundan ve kaplumbağa kabuğundan yapılırlar. Seri üretimi olmayan çerçevelerdir. Genellikle süs için kullanılırlar.

 Termo Plastik Çerçeveler : Yumuşak ve esnek olup lastik ve kauçuk özelliği içerirler. Hammaddelerin geri dönüşümleri mümkün değildir.

 Termoset Plastik Çerçeveler : Termo plastiklere göre daha serttir. Tekrar ısıtıldığında maddenin şeklinin geri dönüşüm özelliği vardır. Levha plastikten freze sistemi ile işlenebildiği gibi ergimiş plastiğin yüksek basınç altında kalıp içinde şekillendirilmesi ile enjeksiyon sistemi ile de imal edilirler. Sağlamlık ve kalite açısından freze sistemi ile imal edilenler tercih edilir.

 Selüloz Nitrat Çerçeveler : Gözlük çerçevesi uygun olan bir materyal olan Selüloz Nitratın istenilen birçok özellikleri bulunmaktadır. Kolay islenebilir ve şekillenebilir. Parlaması kolaydır. Hava şartlarında kolay deforme

 Selüloz Asetat Çerçeveler : Pamuktan elde edilen kimyasal plastik malzemelerdir. Selüloz Nitrata göre rutubet absorbe etmeye daha dayanıklıdır. Daha düşük ısıda yumu5ar. Bu nedenle tropikal ve subtropikal iklimi olan yerler için daha az uygun bir materyaldir. Isıtıldığı zaman genişler soğutulduğu zaman küçülür. Kolay şekil alır. Parlatması kolaydır. Sonradan boyamayla da renk alabilirler. Genellikle koruyucu gözlük çerçevelerinde kullanılır. İyi bir mekanik direnci, yüzey parlatma kabiliyeti ve statik olmayan özellikleri mevcuttur.

 Akrilik Reçine Çerçeveler : Plastik hammadde grubunda olup şeffaflık özelliğinin yanında büyük stabilite (verilen seklin sabit kalması) ve az ısı ile yumuşama özelliğine sahiptir. Yarı saydam ve şeffaf renklerde de üretilir. Ancak hava şartlarından dolayı beneklenme görülür. Laminasyon projesi ile çok renkli ton etkisi yapan çeşit üretimi mümkün olabilmektedir. Az ısı ile şeklini değiştirip cam takma kolaylığına rağmen kırılgandır, hava şartlarına bağlı olarak beneklendiği için çok tercih edilmemektedir.

 Selüloz Propinat Çerçeveler : Selüloz asetata yakın bir madde olup ancak asetik asit yerine propronik asit kullanılmıştır. Enjeksiyon metodu ile çerçeve imalatında kullanılmaktadır. Uzun yıllar birleşik çerçevelerin üst kısımları ve diğer parçalarında kullanılmıştır. Renklendirme eritmeden sonra boyama esnasında yapılmaktadır.

 Optil (Optyl) Çerçeveler : Bu hammadde reçine tutkalı olup sıvı olan bu tutkalın kalıba dökülerek ısıtılmasıyla yapılır. Çerçevenin ön kısmı ve sap kısmı ayrı yapılmaktadır. Menteşeler döküm esnasında tutturulmaktadır. Isıtılınca kolayca eğilebilir. Diğer hammaddelerden daha hafiftir. 180° eski halini alır.CR39 lenslere uygulanan usulle boyanır. Perdahlama ve parlatma Poliüretan bir banyo içine batırılma suretiyle yapılmaktadır. Alerjik değildir.

 Naylon (P.A.6) Çerçeveler : Daha çok güneş gözlüklerinde, spor ve emniyet gözlüklerinde kullanılır. Çerçevenin enjeksiyon metodu ile üretilmesi levha ile üretilmesinden daha elverişlidir. Boyama işlemi daha sonra yapılır. Bu yüzden boya iyi emilmediği için zamanla dökülmeler olur. Kolay esnemez, kırılabilir, yanıcıdır. İşlenmesi ve ayarlanması zordur.

 XELEX Çerçeveler : Hiç ısıtma işlemi yapmadan istenilen şekil verilebilir. Genellikle Çocuk gözlüklerinde kullanılır. Çünkü kolay kırılmaz. Ve ayarlanması kolay yapılır.

 NYLT Çerçeveler : Optil ile aynı özellikleri taşır. Ancak NYLT kırılabilir. Yanıcıdır, kolayca uzayabilirliği nedeniyle ayarlanması ve işlenmesi zor olmaktadır.

 Cellulose Pianate Çerçeveler : Bu maddeden yapılan çerçeveler hafiftir, alerjik değildir. Şekli bozulmaz (stabildir). Dış etkenlerden rengi bozulabilir. Aşırı ısıtma çerçevenin tahribine neden olur. Uzadığında eski halini almaz. Lensin takılması sırasında da az sıcaklık ister.

 Kopoliamid ve Poliamid Çerçeveler : Çok hafif, dayanıklı çizilmeye dirençli ve esnektir. Alerjik olmayan çerçeveler üretmek için enjeksiyon ile kalıplanan çeşitli naylon karışımlardır.

 Karbon Lifi Çerçeveler : Dayanıklıdır. Verilen şeklini korur. Sıcak havadan etkilenmez. Hammaddesinin rengi siyah olduğundan bitmiş ürün şeffaf değil opaktır. Plastik malzemeye karbon tozu eklenerek elde edilir. Enjeksiyonla çerçeve şeklinde kalıplanır. Plastik çerçeve gibi hafif, metal çerçeve gibi dirençlidir.

Çerçeve çizgilerinin inceliği veya kalınlığı gözlüğün hem fonksiyonlarını hem de estetiğini değiştirir. Aynı biçimde ince metal bir gözlükle kalın plastik bir gözlük çerçevesi farklı görünmektedir. Renklerini dikkate almadan bu iki gözlüğü kıyasladığımızda ince metal çerçeve yüzde daha az fark edilirken kalın plastik çerçeve daha belirgindir.

GÖZLÜK ÇERÇEVE FİYATLARI

Gözlük çerçeve seçiminde kullanım amacı ve gözlük camının materyali dikkate alınmalıdır. Gözlük çerçeve fiyatları kullanılan hammaddeye, gözlük modeline (erkek gözlük çerçeve modelleri, kadın gözlük çerçeve modelleri) cam materyaline ve kullanım amacına göre değişiklik göstermektedir.