Astigmat nedir?
Astigmat, kornea veya göz merceği kavisinin normal
şekilde olmamasının bulanık görmeye yol açtığı, yaygın bir göz kusurudur.
Işık göze girdiği zaman anormal kavislenmeye bağlı olarak retinada doğru
şekilde odaklanamaz ve net olmayan bir görüntü oluşur. Çocukları veya
yetişkinleri etkileyebilir. Genellikle doğuştan mevcuttur ancak bir göz
ameliyatından veya göz yaralanmasından sonra da gelişebilir. Kırma kusurları
olarak bilinen bir grup görme sorunlarından biridir. Kırma kusurları, kornea
veya göz merceği yüzeyinin pürüzsüz olmaması veya kavisinde anormallik olması
durumlarında meydana gelir. Diğer kırılma kusurları miyop, hipermetrop ve
yaşlanma ile ortaya çıkan presbiyopiyi içerir. Tedavide gözlük, kontakt lens
kullanımı veya lazer ameliyatı tercih edilebilir.
Astigmat, kornea adı verilen göz yüzeyinin ya da göz içinde bulunan göz
merceğinin (lens) düzensiz kavislenmesine bağlı ortaya çıkan bir göz kusurudur.
Kornea ya da lenste anormal kavislenme, ışığın retinada tam olarak odaklanamaması
ve net olmayan bir görüntü vermesi ile sonuçlanır. Normal bir kornea ya da
lens, top gibi orantılı bir yüzey eğriliğine sahiptir. Astigmatta ise bu
yapıların yüzeyinde bir yumurtada olduğu gibi orantısız bir kavis bulunur.
Gözde gelen ışık ışınlarını kırarak retinada odaklayan ve görüntü elde
edilmesini sağlayan kornea ve lens adı verilen iki eğimli yüzey bulunur.
Kornea, gözlerin ön yüzeyini kaplayan şeffaf tabakadır. Lens ise gözün içinde
bulunan, dışarıdan görünmeyen, incelip kalınlaşarak yakın ya da uzaktaki
nesnelere odaklanmayı sağlayan şeffaf bir yapıdır. Göz kusuru olmayan bir
gözde, lens ve kornea pürüzsüz bir top yüzeyi gibi eşit çapa sahip, yuvarlak
bir eğriliğe sahiptir. Doğru eğriliği olan bir kornea ve lens (göz merceği),
gözün arkasındaki retinada doğrudan ve keskin bir şekilde odaklanmış bir
görüntü oluşturmak için gelen ışık ışınlarını kırar. Kornea veya lens çapları
eşit olmayan, yumurta şeklinde kusurlu bir eğriliğe sahipse, ışık ışınları
düzgün şekilde kırılmaz ve bulanık bir görüntü elde edilir. Kornea veya lensin
bu şekilde bir tarafında diğerinden daha fazla eğriliğe sahip olmasına astigmat
denir.
Korneada uygun olmayan kıvrımlar varsa kornea astigmatı,
lenste uygunsuz kıvrımlar varsa lentiküler astigmatından söz edilir. Her
iki tür astigmat bulanık görmeye neden olabilir. Bulanık görme, yatay,
dikey veya çapraz gibi bir yönde daha fazla oluşabilir.
Astigmat doğumdan itibaren mevcut olabilir veya gözlerde yaralanma,
hastalık veya ameliyattan sonra gelişebilir. Zayıf ışıkta okuma, televizyona
çok yakın oturma veya şaşılık gibi faktörler astigmatın ilerlemesine neden
olmaz. Erken doğmuş, prematüre bebeklerde, diğerlerine kıyasla astigmat daha
sıktır. Keratokonus adı verilen ve korneanın azar azar incelerek kubbeleşme
yarattığı dejeneratif göz hastalığı astigmatın diğer bir nedenidir.
Astigmat belirtileri nelerdir?
Astigmatta yaygın görülen
belirtiler şunları içerir:
·
Tüm mesafelerde bulanık veya bozuk görme
·
Baş ağrısı
·
Gözlerde aşırı kayma
·
Gözün uzun süre odaklanmasını gerektiren aktivitelerde göz yorgunluğu
(Çıktı veya ekran üzerinden uzun süre okuma yapma gibi)
·
Geceleri sürüş zorluğu
·
Ciddi vakalarda çift görme
Bu belirtilere sahip olan kşilerin mutlaka bir göz testi yaptırmasında
fayda vardır.
Astigmat gözde etkilenen yapıya göre iki gruba ayrılır. Kornea yüzeyindeki
anormal kavislenme nedeniyle oluşursa korneal astigmat, göz merceğindeki
problem nedeniyle oluşursa lentiküler astigmat olarak isimlendirilir. Lentiküler
astigmatı olan hastaların çoğunda kornea şekli normaldir.
Astigmat, eşlik eden diğer kırılma hatalarına göre de kategorize
edilebilir. span→ Miyopik astigmat, astigmat ve uzağı net görememe
sorunu olan miyopinin birlikte görüldüğü göz kusurudur. Görüntü retinanın
önünde odaklandığında meydana gelir. Hipermetrop astigmat ise yakının net
görülemediği hipermetropi göz kusurunun astigmat ile birlikte görülmesiyle
ortaya çıkar. Görüntü retinanın arkasında odaklandığında görülür.
Astigmat ile dünyaya gelen pek çok çocukta, bu durum sıklıkla görme testi
yapılana fark edilmez. Çocukta tanısı konmamış astigmat ya da başka bir kırma
kusuru varsa okuma düzeyi ve derslere konsantrasyonu etkilenebilir. Bu sebeple
göz kusurlarının erken dönemde teşhis ve tedavisi için düzenli göz testleri
önemlidir.
Bir optometrist, astigmatizmayı kapsamlı bir göz muayenesi ile teşhis
edebilir. Astigmat testi, gözlerin ışığa nasıl odaklandığını ölçmek ve
görüşü iyileştirmek için gereken optik lenslerin numarasını belirlemek için
yapılır. Gözleri incelemek ve göz kusurunu tespit etmek için aşağıdaki testler
ve araçlar kullanabilir:
·
Görme
keskinliği testi: Astigmatı tanımlamaya yardımcı olabilecek rutin bir görme testidir. Görme
keskinliği testinde kişinin belli bir mesafeden (20 fit) bir tabloda bulunan
harfleri ve şekilleri okuması istenir. Harfler ya da şekiller tablodaki her
satırda aşamalı olarak küçülür. Teste göre normal bir göz 20/20 görme
keskinliğine sahiptir. Paydadaki değer arttıkça görme keskinliği azalır.
·
Keratometri /
Topografi: Keratometri korneanın eğriliğini ölçmede kullanılan birincil araçtır.
Korneaya bir ışık çemberi odaklayarak ve yansımasını ölçerek kornea
yüzeyinin o alanındaki tam eğriliği belirlemek mümkündür. Bu ölçüm özellikle kontakt
lenslere uygunluğun belirlenmesinde kritik öneme sahiptir. Kornea topografisi,
korneanın kontur haritasını oluşturur ve kornea şekliyle ilgili daha detaylı
bilgi sunar.
·
Phoropter: Göz doktoru, phoropter
denilen bir alet kullanarak gözün önüne bir dizi lens yerleştirir ve gözlerin
ışığa nasıl odaklandığını ölçer. Ölçüm retinoskop adı verilen ışıklı bir el
aleti veya gözün yaklaşık odaklanma gücünü değerlendiren otomatik bir alet
kullanılarak gerçekleştirilir. Kişinin tepkilerine dayanarak, en net görüşü
sağlayan lensler belirlenir.
Astigmat tedavisi nasıl yapılır?
Hafif olgularda tedaviye gereksinim olmayabilir. Astigmat daha şiddetli ise
tedavide gözlük, kontakt lens ve bazen lazer ameliyatı önerilir.
Gözlük: Astigmat olan
bireylere görüşü düzeltmek için öncelikle gözlük verilir. Tedavide kullanılan
gözlük, özel bir silindirik lens içerir. Bu, merceğin belirli
bölümlerinde ek güç sağlar. Genel olarak, her mesafeden net görüş sağlamak için
tek görüşlü bir lens önerilir. Bununla birlikte, 40 yaş üstü
presbiyopiye sahip olan hastalar için çift odaklı veya kademeli ilave lens
gerekebilir.
Kontakt lens: Bazı bireyler
gözlükten ziyade kontakt lenslerle daha iyi bir görüş elde eder. Kontakt
lensler daha net bir görüş ve daha geniş bir görüş alanı sağlayabilir. Ancak
doğrudan gözlere temas etmeleri nedeniyle göz sağlığını korumak için düzenli
temizlik ve bakım gerektirir. Standart yumuşak kontakt lensler astigmatın
düzeltilmesinde etkili olmayabilir. Özel yumuşak torik kontakt lensler ise
birçok astigmat türünü düzeltebilir. Sert gaz geçirgen kontakt lensler
korneada iken normal şekillerini korudukları için, korneanın düzensiz şeklini
telafi edebilir ve astigmat olan insanlar için görüşü iyileştirebilir.
Ortokeratoloji: Ortokeratoloji (ortho-k),
korneayı yeniden şekillendirmek için bir dizi sert kontakt lens kullanımını
içerir. Hasta, çoğunlukla geceleri olmak üzere her gün belirli bir
süre boyunca bu kontakt lensleri takar. Orta derecede astigmatı olan
kişiler, bu tedavi ile günlük aktivitelerin çoğunda, geçici sürelerle lenssiz
bir şekilde net görüş elde edebilir. Ortokeratoloji vizyonu kalıcı olarak
iyileştirmez. Hastalar bu sert lensleri takmayı bırakırlarsa, görüşleri
eski durumuna geri dönebilir.
Lazer ameliyatı: Astigmat,
korneanın LASIK (lazer in situ keratomileusis) veya PRK (photorefraktif keratektomi)
adı verilen yöntemler kullanılarak yeniden şekillendirilmesi ile de
düzeltilebilir. Her iki yöntem de korneanın katmanlarından doku
uzaklaştırılması yoluyla göz kusurunun tedavi edilmesini sağlar. PRK, korneanın
ince olduğu ve bu nedenle LASIK uygulanamayan hastalarda tercih edilen daha
karmaşık bir yöntemdir.
Yorumlar
Yorum Gönder